SKG İDARİ PARA CEZALARI, PRİM BORÇLARI VE DİĞER KONULARDA İTİRAZ ŞEKLİ VE YETKİLİ MERCİLER
1-Yasal Düzenleme:
SGK uygulamalarına karşı itiraz ve başvuru yolları; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83, 85 ve 86 ncı maddeleri ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin eski 121, yeni 113 üncü maddelerinde düzenlenmiştir.
2-Sosyal Güvenlik Reformu İle Gelen Değişiklikler:
Kurumda itirazlara bakmakla görevli ve yetkili Ünite İtiraz Komisyonu adında tek komisyon vardı. Üç ayrı itiraz komisyonu oluşturuldu.
3-İdari Para Cezalarına İtiraz ve Başvuru Yolları:
3.1-İtirazda Bulunmadan Peşin Ödeme:
İdari para cezaları tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde itirazsız ve peşin olarak ödenir ise % 25 oranında indirim uygulanır. Peşin ödeme itiraz ve dava yollarına başvuru hakkını kaldırmaz, eğer süresi geçmemişse peşin ödemeye rağmen itiraz ve dava yollarına başvurulabilir. Ancak itiraz veya dava sonucunda eğer Kurum idari para cezası uygulaması haklı bulunur ve idari para cezası iptal edilmezse, bu durumda Kurum cezanın indirim nedeniyle tahsil edilmeyen % 25’lik kısmını da tahsil eder, eğer itiraz veya dava sonucunda idari para cezası uygulaması haksız bulunur ve ceza iptal edilir/kaldırılırsa o taktirde peşin alınan % 75'lik miktar da ilgilinin Kuruma başka borcu varsa ona mahsup edilir, borcu yoksa iade edilir.
3.2-Ünite İtiraz Komisyonuna İtiraz:
Tebliğ edilen idarî para cezası borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde İdari Para Cezası İtiraz Komisyonuna dilekçe vermek veya bu dilekçeyi taahhütlü olarak göndermek suretiyle itiraz edebilir. İtiraz, Kurum işlemlerini durdurur. İtirazlar, ilgili itiraz komisyonunda incelenerek en geç 30 gün içinde karara bağlanır. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması hâlinde, idarî para cezası kesinleşir.
3.3-İtirazın Reddedilmesi ve Mahkemeye Başvuru:
Tebliğ edilen idarî para cezası borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yukarıda belirtildiği şekilde İdari Para Cezası İtiraz Komisyonuna itirazda bulunulmamış ve bu süre geçirilmişse, o taktirde idari para cezası kesinleşmiş olacağından mahkemeye başvuru hakkı ortadan kalkmış olur ve mahkemeye başvurulsa bile başvuru reddedilir. Eğer süresinde Kuruma itirazda bulunulmuş ve Kurumca itiraz reddedilmişse, ilgililer kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Dolayısıyla, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmeyen idarî para cezasına karşı tebliğ tarihinden itibaren gecikme cezası ve gecikme zammı işlemeye başlar. Mahkemeye başvurulmuş olmakla birlikte mahkemenin kararını beklemeden idari para cezası Kuruma ödenir ve mahkeme sonucunda idari para cezası iptal edilir/kaldırılırsa o taktirde idari para cezası Kurumca yersiz tahsil edilmiş olacağından, ilgilinin Kuruma başka borcu varsa ona mahsup edilir, borcu yoksa iade edilir.
3.4-İdari Para Cezasının Kesinleşmesi:
• Tebliğ edilen idarî para cezası borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yukarıda belirtildiği şekilde İdari Para Cezası İtiraz Komisyonuna itirazda bulunulmaması halinde,
• İdari Para Cezası İtiraz Komisyonuna itiraz edilmekle birlikte itirazın reddi halinde red kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde yetkili İdare Mahkemesine başvurulmaması halinde,
İdari para cezası kesinleşmiş olur ve artık hiçbir başvuru/itiraz hakkı kalmaz.
3.5-Yersiz Olarak Tahsil Edilen İdari Para Cezaları:
İdari Para Cezası İtiraz Komisyonuna itiraz veya yetkili İdare mahkemesine başvuru sonucunda yanlış veya yersiz alındığına karar verilen idari para cezaları, on yıl geçmemiş ise ilgilinin Kuruma başka borcunun da olmaması kaydıyla iade edilir. Eğer ilgilinin Kuruma borcu varsa ona mahsup edilir.
4-Prim Borçlarına Karşı İtiraz ve Başvuru Yolları:
4.1-Prim Borcuna Karşı İtiraz ve Mahkemeye Başvuru:
Sigortasız çalıştırıldığı veya eksik gün ya da kazanç üzerinden Kuruma bildirildiği tespit edilen sigortalılara ilişkin olarak Kurumca tahakkuk ettirilen ve tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, prim borcunu tebliğ eden üniteye dilekçe vermek veya bu dilekçeyi taahhütlü olarak göndermek suretiyle işverence itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. İtiraz, Ünite Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunda incelenerek en geç 30 gün içinde karara bağlanır. İtirazın reddi hâlinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Yetkili mahkeme alacaklı Sosyal Güvenlik Müdürlüğü/İl Müdürlüğünün bulunduğu yer iş mahkemesidir. İşverenin mahkemeye dava açması Kurumun takibini durdurmaz. Dolayısıyla prim borcunun ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününden itibaren 5510 sayılı Kanun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı işlemeye başlar.
Asgari işçilik incelemesi sonucu Kuruma bildirilmediği tespit edilen ve asgarî işçilik tutarı üzerinden Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen sigorta primlerine karşı ise, işveren tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz. Dolayısıyla prim borcunun ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününden itibaren 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı işlemeye başlar.
Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi Sigorta Primlerinin ve İdari Para Cezalarının Ödenmesi bölümünde yer almaktadır.
4.2-Yersiz Olarak Tahsil Edilen Primlerin İadesi:
5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi üçüncü fıkrası uyarınca, yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemiş ise, hisseleri oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak sahiplerine kanunî faizi ile birlikte geri verilir. Kanunî faiz, primin Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden ay başından, iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır. Ancak Borçlar Kanununun 65 inci maddesi hükmü saklıdır.
5-İş Kolu Koduna İtiraz:
Kurum, işyerinin tespit edilmiş bulunan tehlike sınıf ve derecesini, yaptıracağı incelemelere dayanarak kendiliğinden veya işverenin ya da 4/b kapsamında sigortalı sayılanların isteği üzerine değiştirebilir. Kurumca yapılacak değişikliklere ilişkin kararın takvim yılından en az bir ay önce ilgililere tebliği, ilgililer tarafından değişiklik isteğinin de takvim yılından en az iki ay önce Kuruma bildirilmesi şarttır. Karara bağlanacak değişiklikler, karar veya istekten sonraki takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer. İşverenler ile 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar, tehlike sınıf ve derecesi ile prim oranı hakkında Kurumca yapılacak yazılı bildirimi aldıktan sonra bir ay içinde Kurumun İşkolu Kodu İtiraz Komisyonuna itiraz edebilirler. Kurum, bu itirazı inceleyerek en geç üç ay içinde karara bağlayarak sonucunu itiraz edene bildirir. İlgililer, Kurumun kararı üzerine, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilirler.
Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi İş Kolu Kodunun Tespiti ve Değişikliği bölümünde yer almaktadır.
6-Asgari İşçilik Oranına İtiraz:
Asgari İşçilik Komisyonunca tespit edilen ve Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimince işverene tebliğ edilen asgari işçilik oranına, varsa yeni bilgi ve belgeler de eklenerek bir ay içinde itiraz edilebilecektir.
7-Son Günün Mali Tatile Denk Gelmesi:
5604 sayılı Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanunun 1 inci maddesi uyarınca her yıl Temmuz ayının birinden yirmisine kadar (yirmisi dahil) mali tatil olarak belirlenmiştir. Haziran ayının son gününün tatil günü olması halinde, mali tatil Temmuz ayının ilk iş gününü takip eden günden başlayıp 20’sinde (yirmisi dahil) sona erecektir.
Bu doğrultuda;
Yukarıda belirtilen itiraz sürelerinin son gününün mali tatile rastlaması halinde, bu süreler mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzayacaktır.
8-Ortak Konular:
8.1-5510 sayılı Kanunun 101 inci maddesi uyarınca, Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür. Kanunda aksine hüküm bulanan hal idari para cezalarıdır. İdari para cezalarına karşı yetkili idare mahkemesine başvurulur. Yetkili mahkeme ilgili Sosyal Güvenlik Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki mahkemedir.
8.2-Kurumca, sigortasız çalıştırıldığı veya eksik gün ya da kazanç üzerinden Kuruma bildirildiği tespit edilen sigortalılara ilişkin tahakkuklara yapılacak itirazlar Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunca, Kurumca tahakkuk ettirilen idarî para cezalarına yapılacak itirazlar İdari Para Cezaları İtiraz Komisyonunca, işkolu koduna yapılan itirazlar ise İşkolu Kodu İtiraz Komisyonunca değerlendirilerek, karara bağlanır. Ünite Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonu ile İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu ünite amiri veya görevlendireceği yardımcısı, ilgili şef, dosya memuru ve varsa avukattan, İşkolu Kodu İtiraz Komisyonu ise ünite amiri veya görevlendireceği yardımcısı ilgili şef, dosya memuru ve varsa sosyal güvenlik kontrol memurundan oluşur.
8.3-İtiraz komisyonlarına yapılan itirazın itiraz komisyonlarınca reddi hâlinde, işveren veya sigortalının mahkemeye başvurması Kurum işlemlerini durdurmaz. İtiraz süresi geçtikten sonra yeni iddialar ileri sürülemez. Maddi hatalar taraflarca ileri sürülmemiş olsa dahi itiraz komisyonlarınca re’sen dikkate alınır. İtiraz komisyonları, iş durumuna göre, itiraz komisyonu başkanının çağrısı üzerine haftada en az bir defa çalışma saatleri içinde toplanır.
8.4-İşveren, sigortalı veya bunların vekilleri, itiraz hakkında itiraz komisyonunca karar verilinceye kadar itirazlarından vazgeçebilirler. Vazgeçme, işverenin üniteye vereceği bir dilekçeyle veya bu husustaki beyanının tutanak ile tespiti suretiyle yapılır. Vazgeçme beyanı açık olmalıdır. Vazgeçme hâlinde, itiraz eden o olaya münhasır olmak üzere itiraz hakkını kaybetmiş sayılır.
8.5-İtiraz komisyonlarınca alınan kararlarda;
a-Karar ve esas numarası,
b-İtiraz edenin adı, soyadı, ticari unvanı ve açık adresi,
c-İşyeri sicil numarası, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olanlar (kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar) için sosyal güvenlik numarası,
d-Tebliğ olunan prim veya idarî para cezası borcunun miktarı,
e-İtiraz olunan primin veya idarî para cezası borcunun miktarı,
f-Borç tebligatının tebliğ tarihi,
g-İtirazın yapıldığı tarih,
h-İtirazın konusu,
ı-Kararın gerekçesi ve hüküm,
i-Karar tarihi,
hususlarının bulunması gereklidir.
İtiraz komisyonlarınca alınan karar üç nüsha düzenlenir. Üyeler tarafından imzalanıp ünite mührü ile mühürlendikten sonra bir nüshası işyeri dosyasında muhafaza edilir, bir nüshası itiraz edene tebliğ edilir, bir nüshası da ünitede ayrı bir dosyada saklanır.
Eroglu Muhasebe