SEBZE VE MEYVE KOMİSYONCULARINDA BELGE DÜZENİ

 

 

SEBZE VE MEYVE KOMİSYONCULARINDA BELGE DÜZENİ

GELİR VERGİSİ, K. D.V. STOPAJ GELİR VERGİSİ

UYGULAMALARI

VE KAZANCIN BEYANI

 

BİRİNCİ BÖLÜM
 

Sebze ve Meyve Komisyoncularının Tanımı ve Özellikleri Çalışma Usul ve Esasları

 

 

1 - Sebze ve Meyve Komisyoncularının Tanımı :

 

12.09.1960 tarih ve 80 sayılı “1580 Sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinin 58’inci Bendine Tevfikan Belediyelerce Kurulan Toptancı Hallerinin Sureti  İdaresi Hakkındaki Kanun”a göre sebze ve meyve komisyoncusu “ Belediyelerin gösterdiği kapalı mahallerde, müstahsilden gelen malların tüketiciye veya tüccara satılmasına aracılık ederek komisyon geliri elde eden ticaret erbabı”dır.

 

Bu tanımdan hareketle sebze ve meyve komisyoncularının genel özelliklerini şu şekilde ifade edebiliriz.

 

2 - Sebze ve Meyve Komisyoncularının Özellikleri :

 

1. Sebze ve meyve komisyoncuları toptancı hallerinde faaliyet gösterirler,
2. Yaş sebze ve meyvelerin toptan satışı ile uğraşırlar, ( Buradan hareketle yaş sebze ve    meyvelerin perakende satışı ile uğraşanların komisyoncu olamayacağı ifade edilebilir. )
3. Müstahsilden veya tüccardan gelen malların tüketiciye veya tekrar tüccara satılmasına aracılık    ederler,
4. Kendi adına, müvekkili hesabına komisyon esası üzerine çalışırlar,
5. Kendilerine işyeri tahsis edilen meslek mensuplarıdır.

 

3 - Sebze ve Meyve Komisyoncularının Çalışma Usul ve Esasları :

 

Sebze ve meyve komisyoncuları, toptancı hallerinde yaş sebze ve meyve ticareti ile uğraşmaktadırlar. Toptancı hallerinin çalışma esasları ile yaş sebze ve meyve ticaretine ilişkin düzenlemeler ülkemizde, 27.06.1995 tarih ve 22326 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile yapılmıştır. (Bu KHK daha sonra 4128 ve 4367 sayılı Kanunlarla birtakım değişikliklere uğramıştır).

 

Bu KHK’ye ilaveten bir takım yönetmelikler yayımlanarak bu konuya ilişkin düzenlemeler arttırılmıştır. ( 03.10.1996 tarih ve 22776 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toptancı Hallerinin Kuruluş Esasları Hakkında Yönetmelik ile 28.12.1997 tarih ve 23214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkında Yönetmelik gibi )

 

a - Toptancı Hallerine İlişkin Temel Özellikler :

 

Toptancı Halin Tanımı

 

Toptancı hal, yaş sebze ve meyvelerin toptan alımı ve satımının yapıldığı yerleri ifade etmektedir.

 

Toptancı Hal Kurabilecekler

 

Toptancı halleri; büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediye teşkilatı bulunmayan şehirlerde belediyeler ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişi tacirler tarafından birlikte veya ayrı ayrı olmak üzere, İçişleri Bakanlığının görüşü ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulabilir.

 

Toptancı Haldeki Satıcılar

 

Toptancı hallerde satışlar; üreticiler, üretici birlikleri, komisyoncular ile kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticareti ile iştigal eden gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılır. Yukarıda sayılan kişi ve kuruluşların toptancı hal içerisinde kendi aralarında mal almaları, satmaları ve devretmeleri yasaktır. Tüm satışlar hal dışına yapılır.

 

Toptancı Halde Satış Zorunluluğu

 

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde malların toptan alım ve satımı toptancı hallerde yapılır. Malların toptancı hal dışında toptan alım ve satımı yapılamaz.

 

b - Sebze ve Meyve Komisyoncularının 552 Sayılı KHK Uyarınca Çalışma Usul ve Esasları :

 

Malın Teslim Alınma ve Korunma Zorunluluğu

 

Komisyoncular, kendilerine satılmak üzere getirilen veya gönderilen malları mücbir sebepler dışında, teslim almaktan kaçınamazlar.

 

Satışlarda Üretici Çıkarlarının Korunması

 

Komisyoncular, üreticilerin çıkarlarını gözeterek malını satışa sunmak zorundadırlar. Komisyoncular, alıcılarla üreticinin çıkarına aykırı ticari anlaşma yapamazlar. Malların miktar veya satış değerinin üreticiye gerçeğe uygun olmayarak intikal ettirilmesi yasaktır

 

Satış Sırasında Yapılan İşlemler

 

Satış bedelinden mevzuatla belirlenen oranlar üzerinden hesaplanan kanuni kesintiler çıkarıldıktan sonra kalan miktar, komisyoncular tarafından üreticilere ödenir

 

 

İKİNCİ  BÖLÜM

Sebze ve Meyve Komisyoncularında Belge Düzeni

 

 

Sebze ve Meyve Komisyoncularında Belge Düzeni

 

Sebze ve meyve komisyoncuları,  diğer ticari işletmeler gibi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu çerçevesinde belirtilen belgeleri düzenler ve tutmak zorunda oldukları kanuni defterleri tutarlar.

Burada diğer ticari işletmelere göre farklılık arz eden ilk husus belge düzeni konusundadır.

 

Satılan mala ilişkin olarak düzenlenmesi gereken faturanın kimin tarafından düzenleneceği konusu farklılık arz etmektedir. Fatura, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre malı satan tüccar tarafından düzenlenir, ancak Maliye Bakanlığının getirdiği özel bir düzenleme ile  sebze ve meyve komisyoncuları aracılığıyla yapılan satışlarda, satılan mala ait fatura sebze ve meyve komisyoncusu tarafından düzenlenmektedir.

 

Farklılık arz eden ikinci husus ise, sebze ve meyve komisyoncularının diğer ticari işletmelerden farklı olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları kanuni defterler dışında 28.12.1997 tarih ve 23214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkındaki Yönetmeliğe göre ambar defteri ve cari hesap defterini de tutmak zorunda olmalarıdır. Şimdi farklılık arz eden bu hususları ayrı başlıklar altında açıklamaya çalışalım.

 

1 - Komisyoncular Tarafından Kullanılması Gereken Belgeler :

 

Komisyoncular mal satışlarında 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen belgeleri düzenlerler. Belgelerin bir örneğini hal müdürlüğüne ibraz ederler, bir örneğini de on işgünü içinde malını sattıkları üreticiye gönderirler.

 

a - Fatura Düzenine İlişkin Açıklamalar

 

Vergi Usul Kanununa göre faturanın malı satan tüccar tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Komisyoncular vasıtasıyla yapılan satışlarda alıcı ve satıcı karşı karşıya değildir. Komisyoncu, müstahsilden veya tüccar tarafından satılmaları için gönderilen sebze ve meyveleri kendi adına, müvekkili hesabına satarak satış bedeli üzerinden komisyon geliri elde etmektedir. Malın satılması sırasında alıcı ile hiçbir aşamada karşı karşıya gelmeyen müstahsil yada tüccarın fatura düzenlemesinin uygulamada doğuracağı güçlük ortadadır.

 

Vergi Usul Kanunu’na göre faturanın malı satan tüccar tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak, sebze ve meyve komisyoncularına müstahsil veya tüccar tarafından satışı yapılmak üzere gönderilen sebze ve meyvelerin fiyatının, ağırlığının ve fire durumunun önceden bilinememesi ve fiyatların toptancı hallerinde arz ve talebe göre günlük olarak tespit edilmesi nedeniyle, satılan mala ait faturanın komisyoncular tarafından düzenlenmesi  Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetki uyarınca uygun görülmüştür.

 

b - Sevk İrsaliyesine İlişkin Açıklamalar

 

Vergi Usul Kanununun 230’uncu maddesinin 2’nci fıkrasında; malın satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gerektiği belirtilmiştir. Dolayısıyla, toptancı halinde satılmak üzere sebze ve meyve komisyoncusuna mal gönderenin, malı gönderirken sevk irsaliyesi düzenlemesi gerekmektedir.

 

Yine aynı kanunun 230/5’inci maddesine göre; malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır. Buna göre, sebze ve meyve komisyoncusu tarafından satılan malın komisyoncu tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde sevk irsaliyesinin sebze ve meyve komisyoncusu tarafından düzenlenmesi gerekir. Ancak uygulamada mal genellikle alıcı tarafından taşınmakta veya taşıttırılmaktadır. Dolayısıyla sevk irsaliyesi çoğunlukla malı alan alıcı tarafından düzenlenmektedir.

 

c - Satış Bordrosuna İlişkin Açıklamalar

 

Satış bordrosu, satış sırasında komisyoncu tarafından iki örnek olarak düzenlenen,  satılan malın cinsini, miktarını, kalitesini, fiyat ve kap markası ile komisyoncunun ünvanını belirten kopyalı ve zımbalı çizelgedir. Satış bordrosunun bir örneğinin komisyoncu tarafından imzalanarak her akşam Hal Müdürlüğüne bildirilmesi zorunludur.

 

 

 

 

 

 

2 - Komisyoncular Tarafından Tutulması Gereken Defterler :

 

a - Toptancı Hallerin Yönetim ve İşleyişi Hakkındaki Yönetmelik Gereğince Tutulması Gereken Defterler :

 

Komisyoncular, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları kanuni defterler dışında, hal müdürlüklerince örnekleri belirlenen ve onaylanan Ambar Defteri ve Cari Hesap Defterlerini de tutmak zorundadırlar.

 

Ambar Defteri

 

Ambar defteri; toptancı halde bulunan komisyoncunun satış yerine gelen yaş sebze ve meyvenin giriş tarihine göre cins, miktar ve adedinin, araçla yapılan taşımalarda araç plakasının, göndericisinin adı ve soyadı ile açık adresinin günü gününe kaydedildiği defterdir.

 

Cari Hesap Defteri

 

Cari Hesap Defteri, komisyoncuların kendilerine satılmak üzere mal gönderen her üretici için ayrı sayfa açtıkları, mal giriş ve satış miktarları ile satış bedellerinin kaydedildiği defterdir.

Bu deftere, mal giriş ve satış miktarlarının, masrafların, toptan mal satış bedelinin ve üreticiye gönderilmiş olan satış bedeli ve gönderilme tarihlerinin ayrı ayrı kaydedilmesi zorunludur.

 

b – V.U.K. Uyarınca Tutulması Gereken Defterler :

 

Sebze ve meyve komisyoncuları birer tüccar sayılmaktadırlar. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 176’ıncı maddesine göre tüccarlar defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılmıştır. Buna göre;

      1’inci sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre,

      2’nci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre, defter tutarlar.

 

Aynı kanunun 182’nci maddesine göre bilanço usulüne göre tutulacak defterler sayılmıştır.

 

Bunlar;

 

            1-Yevmiye defteri

            2-Defter-i Kebir

            3-Envanter defteridir.

 

Yine aynı kanunun 193’üncü maddesine göre işletme hesabı esasına göre tutulacak defter olarak sadece işletme hesabı defteri sayılmıştır.

            Buna göre, sebze ve meyve komisyoncuları eğer 1’inci sınıf tüccar iseler bilanço usulüne göre belirtilen yevmiye defteri, defter-i kebir ve envanter defterini, 2’nci sınıf tüccar iseler işletme hesabı esasına göre belirtilen işletme hesabı defterini tutmak zorundadırlar.

 

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Vergi Uygulamaları

 

 

1 - Sebze ve Meyve Komisyoncularında Katma Değer Vergisi Uygulaması :

 

Sebze ve meyve komisyoncularında katma değer vergisi uygulamasına ilişkin düzenlemeler temel olarak 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununda yer almaktadır.

 

            Ayrıca Maliye Bakanlığı uygulamada duraksamaya düşüldüğü gerekçesiyle bu konuya ilişkin olarak genel bir yazı ile özel bir düzenleme getirmiştir. (18.01.1988 tarih ve katma değer vergisi:2601079-6 sayılı genel yazı)

 

            Sebze ve meyve komisyoncularında  katma değer vergisi uygulaması bu düzenlemeler ışığı altında genel hatlarıyla aşağıda açıklanmıştır.

 

a - Vergiyi Doğuran Olay :

 

Katma Değer Vergisi Kanununun 10/d maddesine göre, komisyoncular vasıtasıyla yapılan satışlarda vergiyi doğuran olay malların alıcıya teslimi anında meydana gelir.

     

            Ayrıca bundan farklı olarak, Katma Değer Vergisi Kanununun 10/b maddesine göre, malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, vergiyi doğuran olay bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi anında meydana gelir.

     

            Örnek:

 

            Gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan Malatya’daki çiftçi (A), 2 ton kayısı 10.08.2003 tarihinde satması için Ankara’daki komisyoncu (B)’ye göndermek üzere kamyona yüklemiştir. Komisyoncu (B) kayısıyı 11.08.2003 tarihinde teslim almıştır. Söz konusu kayısı komisyoncu (B) tarafından 15.08.2003 tarihinde satılmıştır. Burada vergiyi doğuran olay 15.08.2003 tarihinde meydana gelmiştir. ışığı altında genel hatlarıyla aşağıda açıklanmıştır.

 

b - Teslimleri Katma Değer Vergisine Tabi Olan Mükellefler Adına Komisyoncular Tarafından Yapılan Satışlar :

 

Teslimleri katma değer vergisine tabi bulunan mükellefler (tüccar veya gerçek usulde vergiye tabi çiftçiler) tarafından gönderilen malların, sebze ve meyve komisyoncuları tarafından  gerçek usule tabi katma değer vergisi mükelleflerine  satışında % 1,  katma değer vergisi mükellefi olmayanlara satışında % 8 oranında katma değer vergisi hesaplanacaktır.

 

            Bu vergi, komisyoncu tarafından malı gönderen mükellefe intikal ettirilecek ve bu mükellefler  tarafından genel hükümlere göre beyan edilerek ödenecektir.

 

            Teslimleri katma değer vergisine tabi mükellefler adına komisyoncular vasıtasıyla satılan mallara ait katma değer vergisi, komisyoncunun düzenlediği satış ve komisyoncu faturasında, mal bedelinden ayrı olarak gösterilecektir.

 

            Bu vergi, yukarıda da belirtildiği üzere komisyoncu tarafından beyan edilmeyecektir.

 

c - Teslimleri Katma Değer Vergisine Tabi Olmayanlar Adına Komisyoncular Tarafından Yapılan Satışlar :

 

Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-b maddesi uyarınca, gelir vergisi kanununa göre gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından yapılan teslimler katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.

 

            Buna göre, teslimleri katma değer vergisinden istisna bulunan ve gelir vergisi kanununa göre gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından gönderilen malların, komisyoncular tarafından satışında katma değer vergisi uygulanmayacaktır.

 

            Ancak yanlışlıkla katma değer vergisi uygulanması halinde, tahsil edilen bu vergi, komisyoncular tarafından verilecek 2 nolu KDV beyannamesinde “fazla ve yersiz hesaplanan katma değer vergisi” olarak beyan edilecektir.

 

d - Komisyon Bedelleri Üzerinden Hesaplanacak Katma Değer Vergisi :

 

Sebze ve meyve komisyoncularının, kendilerine mal gönderen üreticilerin veya tüccarların mallarını satmaları karşılığında aldıkları komisyon bedelleri, genel oranda % 18 katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.

Komisyoncular bu hizmetlerine ait katma değer vergisini, genel esaslara göre beyan edeceklerdir.

 

e - Komisyoncular Tarafından Düzenlenen Komisyon Faturasında Gösterilen Masraflara Ait Katma Değer Vergisinin İndirimi :

 

Komisyoncuların, kendilerine satmak üzere mal gönderen üreticiler veya tüccarların mallarını sattıktan sonra, bu kimseler adına düzenledikleri komisyon faturalarında gösterilen giderlere ait katma değer vergisi ( örneğin, nakliye ve komisyon bedeline ait katma değer vergisi ) komisyoncular tarafından indirim konusu yapılmayacaktır.

           

Komisyon faturalarında gösterilen masraflara ait katma değer vergisi, genel hükümler çerçevesinde, satılmak üzere malı gönderen gerçek usulde katma değer vergisi mükellefleri tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

 

f - Toptancı Hallerde Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranları :

 

Taze sebze ve meyveler, 2002/4480 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile değişen şekli uyarınca, KDV oranlarının belirlendiği,  KDV Kanununa ekli II sayılı listenin A bölümünün 5’inci sırasında temel gıda maddesi olarak sayılmış ve teslimleri % 8 oranında katma değer vergisine tabi tutulmuştur.

     

            Ancak, taze sebze ve meyvelerin toptancı hallerinden geçmesini teşvik etmek ve böylece belge düzenine işlerlik kazandırmak amacıyla, toptancı hallerinden yapılan taze sebze ve meyve teslimlerinde uygulanan katma değer vergisi oranında indirim yoluna gidilmiştir.

 

Tüm bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere; toptancı halinde faaliyette bulunan sebze ve meyve komisyoncuları tarafından, katma değer vergisi mükellefiyeti bulunanların tamamına (bugün için katma değer vergisinde götürü usul mükellefi diye bir şey olmadığından) yapılan sebze ve meyve teslimlerinde KDV oranı  % 1 ; katma değer vergisi mükellefiyeti bulunmayanlara yapılan sebze ve meyve teslimlerinde ise KDV oranı % 8 olarak uygulanacaktır. (91 seri nolu KDV genel tebliğinde de belirtildiği üzere)

 

g - Katma Değer Vergisinin Beyanı ve Ödemesi :

 

Sebze ve meyve komisyoncuları, yaptıkları sebze ve meyve satışları karşılığında aldıkları komisyon bedelleri üzerinden komisyon faturalarında  hesapladıkları katma değer vergilerini, söz konusu malların satış tarihini  takip eden ayın 24’nci günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine beyan etmek ve beyanname verecekleri ayın 26’ncı günü akşamına kadar ödemek zorundadırlar.

 

2 - Sebze ve Meyve Komisyoncuları Tarafından Yapılması Gereken Gelir Vergisi Tevkifatı ve  Müteselsil Sorumluluk Uygulaması :

 

a - Yapılması Gereken Gelir Vergisi Tevkifatı :

 

Sebze ve meyve komisyoncuları, çiftçiden alarak satımına aracılık ettikleri zirai ürünlerin bedelini yine çiftçiye öderken, Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinin 11 numaralı bendine göre gelir vergisi tevkifatı yapmak zorundadırlar. Yapılacak tevkifat oranı, GVK’ nun 94’üncü maddesinin 11/b-ii numaralı bendine göre % 4 olarak belirlenmiştir.

 

            Ancak, 552 Sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin l8 inci maddesinde; Toptancı hallerinde satılan zirai ürün bedelleri üzerinden yapılacak gelir vergisi tevkifat oranının, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai ürün bedelleri üzerinden yapılan tevkifat oranı olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre, yapılacak tevkifat oranı, Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinin 11/b-i numaralı bendine göre % 2 olacaktır.

 

b - Müteselsil Sorumluluk Uygulaması :

 

Sebze ve meyve komisyoncuları, çiftçiden veya tüccardan gelen malların tüketiciye veya tekrar tüccara satılmasına aracılık ederler.

 

Sebze ve meyve komisyoncuları, yukarıda da belirtildiği üzere, çiftçiler tarafından gönderilen zirai ürünlerin bedelini yine çiftçilere öderken, gelir vergisi tevkifatı yapmak zorundadırlar.

 

            Sebze ve meyve komisyoncularının tüccarlar tarafından gönderilen zirai ürünlerin bedelini yine tüccarlara ödedikleri sırada gelir vergisi tevkifatı yapma zorunlulukları bulunmamaktadır.

 

Ancak burada, sebze ve meyve komisyoncuları tarafından dikkat edilmesi gereken bir husus vardır. Bu da müteselsil sorumluluk uygulamasıdır. Müteselsil sorumluluk uygulaması,  Vergi Usul Kanununun 11’inci maddesinde “Vergi kesenlerin sorumluluğu” başlığı altında düzenlenmiştir.

            Söz konusu madde aynen şu şekildedir;“Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar. Bu sorumluluk, bunların ödedikleri vergilerden dolayı asıl mükelleflere rücu etmek hakkını kaldırmaz.”

 

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Kazancın Beyanı ve Uygulama Örnekleri

 

 

1. Sebze ve Meyve Komisyoncularında Kazancın Beyanı :

 

Sebze ve meyve komisyoncularının yapmış oldukları faaliyetler, ticari faaliyet kapsamında değerlendirilmekte olup, bu faaliyetler karşılığında elde ettikleri kazançlar (komisyon gelirleri) Gelir Vergisi Kanununun 37’inci maddesine göre ticari kazanç olarak sayılmıştır. Buna göre, sebze ve meyve komisyoncuları ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilirler.

 

Daha önce de belirtildiği gibi tüccar sayılan sebze ve meyve komisyoncuları,  Gelir Vergisi Kanununun 85’inci maddesinin 1’inci fıkrasına göre, bir takvim yılı içinde elde ettikleri  ve gerçek usule göre tespit ettikleri kazanç ve iratları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verirler . Yine aynı kanunun 85’inci maddesinin 2’nci fıkrasına göre kazanç temin etmemiş olsalar bile, bu beyannameyi vermek zorundadırlar.

 

Bir takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesi, Gelir Vergisi Kanununu 92’nci maddesine göre izleyen yılın Mart ayının 15’inci günü akşamına kadar (01.01.2004 tarihinden itibaren)  ilgili vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir. Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke tekaddüm eden 15 gün, ölüm halinde, ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir

 

2. Genel Uygulama Örneği :

 

Gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan Antalya’daki çiftçi (K), üretmiş olduğu 1 ton portakalı satması amacıyla Ankara’da sebze ve meyve komisyonculuğu yapan gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan (L)’ye 17.11.2003 tarihinde göndermiştir.

 

            Sebze ve meyve komisyoncusu (L) söz konusu malı 18.11.2003 tarihinde teslim almış ve malı Antalya’dan Ankara’ya taşıyan nakliyeciye çiftçi (K) adına KDV dahil toplam 106.200.000 TL vermiştir.

 

            1 ton portakalın  tamamı 20.11.2003 tarihinde sebze ve meyve komisyoncusu (L) tarafından KDV mükellefi olan alıcı (M)’ye kilosu 1.000.000 TL’den peşin olarak satılmış (KDV dahil toplam  tutar 1.010.000.000 TL’ dir.) ve söz konusu mal alıcı (M) tarafından  taşıttırılmıştır.

 

a - Sevk İrsaliyesine İlişkin Açıklamalar :

 

Antalya’dan Ankara’ya satılmak üzere komisyoncu (L)’ye gönderilen söz konusu mal için sevk irsaliyesinin malı gönderen gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan çiftçi (K) tarafından düzenlenmesi gerekmektedir.

 

            Daha sonra, Ankara’da, sebze ve meyve komisyoncusu (L) tarafından satılan söz konusu mal alıcı (M) tarafından  taşıttırıldığından buradaki sevk irsaliyesinin ise alıcı (M) tarafından düzenlenmesi gerekir.

b - Fatura Düzenine İlişkin Açıklamalar :

 

            Sebze ve meyve komisyoncusu (L) burada iki tür fatura düzenleyecektir. Bunlardan birincisi alıcı (M) adına düzenleyeceği satış faturası, ikincisi çiftçi (K) adına düzenleyeceği komisyon faturasıdır. Şimdi bunları içerdiği hususlar açısından tek tek ele alalım. Alıcı (M) adına düzenlenecek satış faturası, yukarıda da belirtildiği gibi, sebze ve meyve komisyoncusu (L) 1 ton portakalın tamamını 20.11.2003 tarihinde alıcı (M)’ye KDV dahil toplam 1.010.000.000 TL’ye satmıştır.

 

            Sebze ve meyve komisyoncusu (L) tarafından malın satış tarihi olan 20.11.2003 tarihinden itibaren azami 10 gün içinde (01.01.2004 tarihinden itibaren bu süre 7 gün olarak değiştirilmiştir) malın toplam satış tutarı olan 1.000.000.000 TL ile bu tutar üzerinden hesaplanan (%1) 10.000.000 TL tutarındaki KDV’ni de içeren satış faturasını alıcı (M) adına düzenlemesi gerekmektedir.

 

Söz konusu faturanın 20.11.2003 tarihinde düzenlendiği varsayılırsa, düzenlenen  satış faturası  ile bu faturada yer alması gereken tutarların aşağıdaki gibi olması gerekir.

 

Satış Faturası

 

(L)                                                                                                          FATURA         Sebze ve Meyve                                                                                      SERİ NO: Komisyoncusu
ADI SOYADI:........................... ADRESİ         :.......................... V.DAİRESİ    :.......................... TARİHİ          :20.11.2003
MARKA	CİNSİ	EVSAFI	KAP ADEDİ	DARAL	SAFİ(kg)	FİYAT (TL)	TUTARI (TL)
ANTALYA	PORTAKAL				1.000	1.000.000	1.000.000.000
Yalnız 1milyon TL						TOPLAM	1.000.000.000
						KDV %1	10.000.000
						Genel Toplam	1.010.000.000

 

Çiftçi (K) adına düzenlenecek komisyon faturası

 

Sebze ve meyve komisyoncusu (L) tarafından malın satış tarihi olan 20.11.2003 tarihinden itibaren azami 10 gün içinde (01.01.2004 tarihinden itibaren bu süre 7 gün olarak değiştirilmiştir) çiftçi (K) adına bir komisyoncu faturası düzenlenmesi gerekmektedir.

 

            Söz konusu faturanın 20.11.2003 tarihinde düzenlendiği varsayılırsa, düzenlenen komisyon faturası ile bu faturada yer alması gereken tutarların aşağıdaki gibi olması gerekir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MÜSTAHSİL MAKBUZU İLE MAL ALIŞI KOMİSYONCULAR İÇİN

----------------------------------/--------------------------------------------------

153.01 TİCARİ MALLAR                   XXX

 

 

                                                     360.01 STOPAJ                            xxx

                                                     360.02 HAL RUSUMU                   XXX

                                                     361.01 BAĞ-KUR KESİNTİSİ         XXX

                                                     600.01 KOMİSYON GELİRİ           XXX

                                                     391.01 KOMİSYON KDV               XXX

-------------------------------------/-----------------------------------------------

                              TÜCCARA MAL SATŞI    

----------------------/--------------------------------------------------------------

120.01 ALICILAR VEYA KASA           XXX

 

                                   600.02 YURT İÇİ SATIŞLAR.                XXX               

----------------------/--------------------------------------------------------------                        EĞER TÜCARLIK FAALİYETİ YAPIYORSA EĞER            

------------------------/------------------------------------------------------------

760.01 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİD.            XXX

191.01 İNDİRİLECEK KDV.                 XXX

 

                                                          600.01 SATIŞ BEDELİ.   XXX

                                                          391.01 HES.KDV            XXX

 120.01 ALICILAR                                XXX

----------------------/--------------------------------------------------------------