ÇALIŞTIKLARI ŞİRKETE ORTAK OLANLARIN SİGORTALILIĞI VE PRİM ÖDEMELERİ
Aynı süreler içinde hem 4/b (eski adıyla Bağ-Kur) kapsamında, hem de 4/a (eski adıyla SSK kapsamında) çalışması bulunan kişiler için evvelce önce başlayan sigortalılık geçerli sayılır iken 5510 sayılı Kanunun 53. maddesinde 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında 1/3/2011 tarihinden itibaren 4/a kapsamındaki, yani SSK’lı sigortalılık statüsü geçerli kabul edilmeye başlanılmıştır.
Hal böyle olmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunun 53. maddesinde ki “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.” hükmü ile 4/b kapsamındaki kişilerin (başka bir ifade ile işverenlerin) kendilerine ait veya ortak oldukları işyerinden kendilerini SSK’lı olarak bildirmelerinin önüne geçilmiştir.
2013/11 sayılı genelgeyle uygulamaya bir istisna getirilmiş ve sigortalı olarak çalıştıkları işyerlerine 1/10/2008 tarihinden önce ortak olan kişilerin SSK’lı sigortalılıkları devam ettirilmiştir
Kanunun 53. maddesinde her ne kadar 4/b kapsamındaki kişilerin kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden kendilerini 4/a kapsamında bildirmelerinin önü kapatılmış ise de hizmet akdine tabi olarak çalıştıkları işyerlerine 1/10/2008 tarihinden önce ortak olan kişilerin evvelce verilen haklarının korunması amacıyla 2013/11 sayılı Genelgeyle 4/a kapsamındaki sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar bu kişilerin ortak oldukları işyerlerinden SSK’lı sigortalılıklarının devamına imkan sağlanmıştır.
Ancak 2014/5 sayılı Genelge ile bu uygulamaya da bir istisna getirilmiş ve sigortalı olarak çalıştıkları işyerlerine 1/10/2008 tarihinden önce ortak olan kişilerin SSK’lı sigortalılıkları kesintisiz olarak devam etse bile yanlarında çalışan başkaca bir sigortalı olmadığı takdirde 4/a kapsamındaki sigortalılıklarının sona ereceği açıklanmıştır.
Çalıştıkları işyerlerine 1/10/2008 tarihinden sonra ortak olan kişilerin 4/a kapsamındaki sigortalılıkları ortak oldukları tarihin bir gün öncesinde sona ermektedir
4/a kapsamında çalışmakta iken çalıştıkları işyerlerine 1/10/2008 tarihinden sonra ortak olan kişilerin 4/a kapsamındaki sigortalılıkları kesintiye uğrayıp uğramadığına bakılmaksızın ortak oldukları tarihin bir gün öncesinde sona erdirilmektedir.
Dolayısıyla 4/a kapsamında sigortalı olarak çalışmakta iken çalıştığı
- Limited şirkete ortak, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkete komandite ortak olan kişiler ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri/hisse devri halinde ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarih itibariyle,
-Anonim şirketlere yönetim kurulu üyesi ve ortak olan kişiler ise yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarih itibariyle
4/b kapsamında sigortalı sayılmakta ve 4/a kapsamındaki sigortalılıkları bu tarihlerin bir gün öncesinde sona erdirilmektedir.
4/b kapsamındaki sigortalılığın geçerli olduğu tarihten sonra 4/a kapsamında ödenen primler 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılacak
5510 sayılı Kanunun 53. maddesinde yer alan, “sigortalının, bu madde hükmüne göre sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödemiş olması durumunda, ödenen primler birinci fıkraya göre esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir.” hükmüne istinaden adlarına aynı süreler içinde hem 4/a hem de 4/b kapsamında prim ödenen kişilerin 4/b kapsamındaki sigortalılık statüsünün geçerli kabul edilmesi halinde, çakışmanın olduğu tarihten sonra 4/a kapsamında ödenen primler 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılacaktır.
Ancak bu durumda 2014/28 sayılı Genelgede açıklandığı üzere 4/a kapsamında ödenen primlerden yalnızca sigortalı hissesine isabet eden %14 oranındaki sigorta primi ile %1 oranındaki işsizlik sigortası primleri, 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılacaktır.
Aktarım sonrası ortaya çıkacak 4/b prim borcu için yapılandırmaya başvurmayı ihmal etmeyin
Çalıştığı işyerine 1/10/2008 tarihinden sonra ortak olmuş veya 1/10/2008 tarihinden önce ortak olmasına rağmen 4/a kapsamındaki sigortalılığı kesintiye uğramış ya da 1/10/2008 tarihinden önce ortak olmuş ve sigortalılıkları da kesintiye uğramamış ancak kendilerinden başka bildirilen sigortalısı bulunmayan kişilerin hala kendilerini 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirmeye devam ediyor olmaları halinde, bir an evvel 4/a kapsamında ödenen primlerin 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılmasını talep etmeleri ve 4/b kapsamındaki prim borçları için 6552 sayılı Kanun uyarınca yapılandırma başvurusunda bulunmaları menfaatlerine olacaktır.
Bu durumda 4/a kapsamındaki sigortalılık statüsü ortak oldukları tarihin bir gün öncesinde sonlandırılmasının ardından ödenen primlerin sigortalı hissesi 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılacak, dolayısıyla 4/b kapsamındaki borçlar için yapılandırma başvurusunda bulunulması halinde, aktarım sonrasında kalan prim borçlarının gecikme zammı yerine enflasyon oranları üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte ikişer aylık taksitler halinde ve 18 eşit taksitte ödenmesi mümkün olacaktır.
Diğer taraftan, 4/a kapsamındaki prim borçlarının ödenmemiş olması halinde her ne kadar 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılacak bir paradan söz edilemeyecek olsa da, 4/b kapsamındaki borçlar için yapılandırma başvurusunda bulunulması halinde, prim borçlarının enflasyon oranları üzerinden ödenmesi sözkonusu olacaktır.
4/a kapsamındaki primlerin aktarımı yapılmadan 4/b kapsamındaki borçların ödenmesi halinde, 4/a kapsamındaki yersiz ödenen primler iade edilecek
Çakışan hizmet süresi içinde 4/a kapsamındaki hizmetlerin geçersiz, 4/b kapsamındaki hizmetlerin geçerli olması halinde, 4/a kapsamında ödenen %14 + %1 oranındaki sigortalı hissesine isabet eden paralar 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılmadan, 4/b kapsamındaki prim borçlarının yapılandırma kapsamında veya cari usul ve esaslara göre ödenmesi halinde, bahse konu paralar tahsil edildiği tarihten itibaren 10 yıllık süre geçmemiş takdirde hisseleri oranında işverenlere ve sigortalılara iade edilecektir.
Sigortalıların kendi işyerlerinden veya ortak oldukları işyerlerinden sigortalı olarak bildirilip bildirilmediği çeşitli aşamalarda kontrol edilecek
Geçersiz sigortalılık statüsünden yatan primlerin geçerli sigortalılık statüsüne aktarılmasına ilişkin işlemlerinin açıklandığı 2014/28 sayılı genelgede, sigortalı tescil ve hizmet servislerince gerek sigortalılık statüsünün belirlenmesinde, gerek hizmet bildirme, gerekse aylık bağlanması sırasında yapılacak hizmet birleştirme işlemlerinde sigortalıların kendi işyerlerinden bildirilip bildirilmediği hususunun mutlaka kontrol edileceği açıklanmıştır.
Bu bağlamda Sosyal Güvenlik Kurumunca çeşitli aşamalarda, en nihayetinde de tahsis aşamasında sigortalıların kendi işyerlerinden veya ortak oldukları işyerlerinden kendilerini 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirip bildirmediklerinin araştırılacağı da göz önüne alınarak, kendi işyerlerinden veya ortak oldukları işyerlerinden kendilerini sigortalı olarak bildirilen kişilerin sonradan kötü bir sürprizle karşılaşmamaları için bir an evvel 4/a kapsamındaki sigortalılık statüsünden kaynaklanan primlerin 4/b kapsamındaki prim borçlarına aktarılması amacıyla ilgili sosyal güvenlik merkezlerine müracaat etmeleri yerinde olacaktır.
Eyüp Sabri DEMİRCİ
Sosyal Güvenlik Kurumu
İşverenler Prim Daire Başkanlığı Şube Müdürü