NAKDEN VE HESABEN ÖDENEN KİRALARIN GİDERLEŞTİRİLMİSİ VE BEYAN ŞEKLİ
Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’nun 94′üncü maddesinin birinci fıkrasında yazılı olanlar bu maddenin beşinci fıkrasında yazılı olan mal ve hakların (gayrimenkullerin) kiralanması karşılığında yapacakları (avans olarak yapılan ödemeler dahil) NAKDEN veya HESABEN ödemelerden, istihkak (gayrimenkul) sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
GVK’nın 96′ncı maddesi uyarınca, hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.
Konuya ilişkin olarak İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı 27.04.2009 tarih ve 176200-ÖZ/1263-3851 sayılı Özelgesinde;
“İlgide kayıtlı e-postanızda, ………. Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün ………. vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuzu Ocak, Şubat ve Mart ayları na ait kiranızı Nisan ayında banka aracılığı ile ödediğinizi, Nisan ayında ödemiş olduğunuz bu üç aylık kira tutarını 01-03/2009 dönemine ait muhtasar beyannamesi ile beyan edip edemeyeceğinizi, ödemiş olduğunuz kirayı gider yazıp yazamayacağınızı ve bundan sonra aylık dönemler halinde ödeyemediğiniz ve üç aylık muhtasar dönemi geçtikten sonra ödeyeceğiniz kiraların nasıl giderleştirileceği, kirayı ödemeden defterinize kaydederek stopajını beyan edip daha sonra kira ödemesi yapıp yapamayacağınız hususunda 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında bilgi verilmesi istenilmektedir…
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;
Kiraladığınız işyerine ait herhangi bir kira ödemesi yapılmadığı halde, defterlerinize kira tutarının gider olarak kaydedilmesi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 96’ncı maddesine göre hesaben ödeme olarak kabul edildiğinden, söz konusu kira tutarları üzerinden 94’üncü madde gereğince gelir vergisi tevkifatı yapılarak bağlı olduğunuz vergi dairesine beyan edilmesi gerekmekte olup, kira borcunun sonradan ödenmesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan söz konusu kira bedellerinin nakden veya aynen ödenmemesi ve aynı zamanda defter kayıtlarında da gider olarak yer almaması halinde herhangi bir tevkifat yapılmayacaktır.
Diğer taraftan gerek nakden veya aynen ve gerekse hesaben yapılan kira ödemelerinde 94’üncü madde gereğince yapılan tevkifatların 98’inci madde uyarınca bağlı olduğunuz vergi dairesine beyan edileceği tabidir.”
Muktezayı veren İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı henüz ödenmeyen kira bedelinin gider olarak defterlere kaydedilmesi durumunu hesaben ödeme olarak değerlendirmiş ve bu kapsamda henüz ödenmemiş olsa dahi gider olarak kayıtlara intikal ettirilmiş kira bedeli üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması ve bunun bağlı olunan vergi dairesine bildirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu kapsamda henüz ödenmeyen kira bedelinin daha sonra ödenip ödenmediğinin gelir vergisi stopajı açısından bir önemi bulunmamaktadır.
Bu halde;
– Henüz nakden ya da aynen ödenmemiş olan kira bedelinin gider olarak yasal defter kayıtlarına intikal ettirilmediği durumlarda tevkifat yapılmayacak,
– Tevkifat söz konusu kira bedelinin NAKDEN veya HESABEN ödendiği dönemde yapılacaktır.
Örneğin, 2013 yılının son üç aylık kirası ödenmemiş ve 2014 yılında ödenecek olur ise, 2013 yılı kayıtlarına intikal ettirilmemek şartıyla bu son üç aylık kira 2014′te nakden ödendiğinde ya da kayıtlara intikal ettirildiğinde 2014 yılının gideri olacaktır. Yani, 2014′te nakden veya mahsuben ödemenin yapıldığı ayın Muhtasar Beyannamesi ile beyan edilecek ve stopaj tahakkuk ettirilecektir. 2013 yılında ödenmediği halde, 2013 yılının kayıtlarına intikal ettirilecek olur ise de, 2013 yılının gideri olarak dikkate alınacak ve 2013 yılının ilgili dönemleri için verilen Muhtasar Beyanname ile beyan edilecek ve stopajı da tahakkuk ettirilecektir.
Muktezada yapılan yorum GVK 96′ncı maddeye uygun bir yorumdur. Bu yorum dönemsellik ilkesine aykırı bir yorum olarak değerlendirilebilir. Ancak, bunu istisnai bir durum olarak algılamak gerekir.
Gayrimenkul sahibinin beyan durumu nasıl olacaktır?
GVK’nın 70-74′üncü maddelerinde gayrimenkul sermaye iradının vergilendirmesi düzenlenmiş olup, 70′inci madde uyarınca gayrimenkul sermaye iradında elde edilen kazançlar vergilendirilecektir. Gayrimenkul sermaye iradında tahsil esası geçerlidir.
Dolayısıyla yukarıdaki örnekte 2013 yılına ait olup tahsil edilemeyen gelirler örneğin 2014 yılında tahsil edilecek olur ise, bu gelir 2014 yılında tahsil edilmiş olacağından 2013 yılı beyannamesiyle bayan edilmeyecek, 2014 yılı beyannamesi ile 2015 yılında beyan edilecektir.
Kiracı ödemeyi 2013 yılında yapmadığı halde, 2013 yılı kayıtlarına intikal ettirip beyan etmiş ve stopajı da tahakkuk ettirmiş olacak olursa, bu kiracının tahsil etmediği kira gelirini beyan etmesi sonucunu doğurmayacaktır. Yani, bu halde de gayrimenkul sermaye iradını 2014 yılında elde edecek olan şahıs bakımından gelir 2014 yılının geliri olacak ve 2015 yılında 2014 yılına ilişkin olarak vereceği beyanname ile beyan edebilecektir. Önceki dönem tahakkuk ettirilmiş olan stopajın kira gelirinin beyan edildiği dönemde mahsup işlemi yapılacaktır.
Teşekkürler,
Ekrem Öncü